İlk Defa Mükellef Olacakların Bilmesi gereken Temel Bilgiler
Soru 1) Vergi Mükellefi Ne demek?
Cevap 1 ) 213 sayılı Vergi Usul Kanunun 8. maddesinde Mükellefin tanımı; “ Mükellef, vergi kanunlarına göre kendisine vergi borcu terettübeden gerçek veya tüzel kişidir.” Olarak yapılmıştır.
Soru 2) Vergi Sorumlusu Ne demek?
Cevap 2) 213 sayılı Vergi Usul Kanunun 8. Maddesinde Vergi Sorumlusunun tanımı “ Vergi sorumlusu, verginin ödenmesi bakımından, alacaklı vergi dairesine karşı muhatap olan kişidir. “ olarak yapılmıştır.
Soru 3) Mükellefiyet türleri nelerdir?
Cevap 3) Mükellefiyet türlerini, çeşitlerini özellikleri açısında, tabi oldukları mevzuat açısından farklı sınıflandırmalara tabi tutabiliriz.
A- Tam Mükellefiyet : Kurumlardan, kanuni veya iş merkezleri Türkiye’de bulunanlar, gerek Türkiye içinde gerekse Türkiye dışında elde ettikleri kazançların tamamı üzerinden vergilendirilecektir.
B- Dar Mükellefiyet : Kanuni ve iş merkezlerinden her ikisi de Türkiye’de bulunmayanlar, sadece Türkiye’de elde ettikleri kazançları üzerinden vergilendirilecektir.
A- Gelir Vergisi Mükellefiyeti
- Basit Usul Mükellef
- İşletme Defterine Tabi 2. Sınıf mükellef
- Bilanço Usulünde Defter Tutan Mükellef
- Diğer Vergi Mükellefleri ( G.M.S.i. – Gayrimenkul Sermaye İradı – Kira Geliri Mükellefiyeti, Menkul Sermaye İradı Mükellefiyeti, Değer Artış Kazancından Doğan Mükellef…vs.)
B- Kurumlar Vergisi Mükellefleri
- Anonim Şirket
- Limited Şirket
- Kollektif Şirket
- Komandit Şirket
- Kooperatif Şirket
Soru 4) Hangi mükellefiyet türü daha avantajlıdır?
Cevap 4) Sorunun cevabı farkı iştigal konularına göre farklılık arz etmektedir. Konu sadece vergi mevzuatı açısından değil, Sosyal Güvenlik Kurumu Mevzuatı, Türk Ticaret Kanunu Mevzuatı, Belediye Mevzuatı, Ulaştırma Bakanlığı Mevzuatı gibi farklı mevzuatlar açısından değerlendirmek gerekir.
Örnek; Belge düzeni, tutulan defter, verilen beyanname çeşit açısından Basit Usul mükellefiyeti daha avantajlı görünürken bu vergi mükellefiyetinin de dezavantajlı olduğu durumlar olabiliyor ve mevcut mevzuat her mükellefin Basit Usul mükellefiyetten faydalanmasına müsaade etmiyor.
Yukarı da bahsedilen huşular çerçevesinde Mali Müşavirlik mesleği icra eden meslek mensuplarından profesyonel destek almak gerekir.
Soru 4) Mükellefiyet açılışı için hangi evraklar gerekeli?
Mükellefiyet türüne göre gerekli evraklar farklılık arz etmektedir.
İkinci Sınıf şahıs firması açacak mükellefler sabit işyeri, nakil vasıta işletecek olanlar, adi ortaklık kuracak olanlarda az da olsa farklı belge istenmektedir.
a- Şahıs İşletmesi Sabit işyeri
a1 – İmza Beyannamesi (Noterden Çıkarılır. Kişinin yanında kimliğinin olması ve noterlikte ” adıma imza beyannamesi çıkarmak istiyorum ” demesi kafidir.
a2 – Kimlik fotokopisi
a3 – İkametgah ( E-Devletten çıkarılabilir)
a4 – İşyeri mükellefe ait ise Tapu fotokopisi, işyeri kiralık ise Kira Kontratı
Yukarıda sayılan belgelere ek olarak açılış işlemleri ve daha sonra ki safhalarda kullanmak üzere işlemleri başkası yapacak ise Noterden vekalet vermek gerekir.
Nakil vasıta Kamyon, minibüs, taksi gibi nakil vasıta çalıştırarak mükellefiyet olunacak ise aracın ruhsatı, alış belgesi (sıfır araçlar da alış faturası, ikinci el araçlarda noter satış senedi) gereklidir.
Açılış başvuruları vergi dairesine giderek yapılabilineceği gibi İnter Aktif Vergi Dairesi istemi üzerinde de yapılabilir.
İşyerinin kiralık olması durumunda kira kontratının düzenlendiği tarihten itibaren 15 gün içerisinde damga vergisi beyannamesinin verilmesi çıkan borcun ödenmesi gerekir.
İşyeri Kira Kontratlarında Damga Vergisi oranı Binde 1,89 dur ve damga vergisi brüt kiranın kira süresinin toplamı üzerinden hesaplanır. Örneği kira kontratında net kira 1.000 TL ise brütü 31.10.2021 tarihi itibariyle kira stopajı % 20 uygulandığından 1.000 TL nin neti 1.250 TL dir kontrat süresi de 12 ay ise 1.250 x 12 = 15.000,00 TL ve ( 15.000 x 1,89 ) / 1000 = 28,35 TL olarak damga vergisi ödenir. Kira damga vergisinin ödenmesinden mal sahibi ile kiracı birlikte sorumludurlar. Piyasa uygulamalarında damga vergisi genel de kiracıya ödetilir.
Kira Kontratının damga vergisi Damga Vergisi beyannamesi ile beyan edilmektedir. Damga Vergisi Beyannamesi kağıt ortamında hazırlana bilineceği gibi İnter Aktif Vergi dairesinden de verilebilmeketdir.
Soru 5) Mükellefler ne tür belgeler ve cihazlar kullanır?
Cevap 5) Yapılan işe göre farklı belge türleri veya Ödeme Kaydedici Cihaz (Yazar Kasa) kullanıla bilmektedir.
Kullanılan Belgeler ;
- Fatura
- İrsaliyeli Fatura
- Sevk İrsaliyesi
- Taşıma irsaliyesi
- E-Fatura
- E-Arşiv Fatura
- Perakende Satış Fişi
- Yolcu Bileti
gibi belgelerin yanında belirli sektörlerde Ödeme Kaydedici Cihaz (Yazar Kasa) kullanma mecburiyeti kapsamında olabilmektedir. Mükellefler yukarı da sayılan belgelerin tamamını kullanmak zorunda olmayıp hangilerini kullanacakları, kullanmak zorunda oldukları duruma göre farklılık arz etmektedir.
Soru/Konu 6) Aşağıda ki terimler ne anlama gelmektedir ve aşağıda ki belgeler nasıl düzenlenir.
a- Fatura Nedir?
b- Sevk İrsaliyesi nedir?
c- İrsaliyeli Fatura nedir?
d- Taşıma irsaliyesi nedir?
e- E-Fatura nedir?
f- E-Arşiv Fatura nedir?
g- Perakende Satış Fişi nedir?
h- Giriş ve Yolcu Taşıma Bileti nedir?
i- Müstahsil Makbuzu nedir?
j- Gider Pusulası nedir?
k- Ödeme Kaydedici Cihaz (Yazar Kasa) nedir?
l- Tahsilat Makbuzu ve Tediye makbuzu
Cevap 6 )
a- Fatura Nedir ?
Faturanın tanımı 213 sayılı Vergi Usul Kanunun 229. Maddesinde yapılmaktadır. “ Faturanın tarifi: Madde 229 – Fatura, satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari vesikadır.”
Faturanın şekli ile ilgili bilgi de 213 sayılı Vergi Usul Kanunun 230. Maddesinde yapılmaktadır.
- Mükellefler yapmış oldukları mal satışı ve hizmetler için fatura düzenlemek ve müşterilerine düzenledikleri faturayı vermek zorunda mıdır?
- 213 sayılı Vergi Usul Kanunun 232. Maddesi “ Fatura kullanma mecburiyeti “ başlığını taşımakta olup, madde de özetle vergi mükelleflerinin bir biri ile ilgili işlemlerinde fatura düzenlemeleri genel kural olmakla birlikte kırtasiye malzemesi, büro malzemesi, temizlik malzemesi, akar yakıt pompa fişleri, ticari taksi perakende satış fişi gibi giderler fiş olarak verilse de gider belgesi olarak kullanılabilir. Fakat satmak için veya imalatta kullanmak üzere mal alan mükellefler fatura almak zorundadır. Diğer taraftan nihai tüketicilere 2021 yılı için vergiler dahil 1.500,00 TL’ye kadar ki satışlar için yazar kasa fişi veya perakende satış fişi verilebilir. Nihai tüketicini özellikle fatura istemesi halinde işlem bedeli 1.500,00 TL’nin altında olsa bile işi yapan/malı satan mükellef fatura vermek zorundadır. (VUK madde 232)
b- Sevk İrsaliyesi nedir?
VUK 230. maddesinde ” Malın alıcıya teslim edilmek üzere satıcı tarafından taşındığı veya taşıttırıldığı hallerde satıcının, teslim edilen malın alıcı tarafından taşınması veya taşıttırılması halinde alıcının taşınan veya taşıttırılan mallar için sevk irsaliyesi düzenlemesi ve taşıtta bulundurulması şarttır.” denilmektedir. Özetle Sevk İrsaliyesi satışı yapılan malın bulunduğu yerden alıcıya teslim edilmek üzere gönderilmesi esnasında malı taşıyan taşıtta bulunması gereken satıcının bilgerinin, alıcının bilgilerinin, malın teslim edileceği yer bilgisini, ürünlerin miktar ve cinsinin belirtildiği en az üç nüsha düzenlenmesi gereken ve yol denetimlerinde ve sonrasında ki denetimlerde kişilerin ibraz etmesi gereken belgedir.
Genel uygulamada Sevk İrsaliyesini malı satan düzenler fakat satıcı ile alıcının anlaşması halinde alıcı da düzenleyebilir.
Sevk İrsaliyesi sadece satış işlemlerinde düzenlenmez, malın satılmak üzere komisyoncuya gönderilmesi, imal edilen malın tamamlayıcı işlemler için bir başka yere gönderilmesi durumunda da sevk irsaliyesinin düzenlenmesi zorunludur.
Taşıma işi yapan nakliyecinin taşıdığı mallara ait sevk irsaliyesini düzenleyip, düzenleyemeyeceği.
Maden Sevk Fişi Düzenlenmesi Durumunda Sevk İrsaliyesi Düzenlenmesinin Gerekip Gerekmediği Hk.
Malların teslimi sırasında fatura düzenlenmesi ve muhtelif müşterilere yapılan sevkıyatlarda tek bir irsaliye düzenmesi hk
https://www.gib.gov.tr/node/98761
Sevk irsaliyesinde imzanın matbu olarak basılmasının mümkün olup olmayacağı.
Balık satışında sevk irsaliyesinin miktar bölümünün “Kasa” cinsinden yazılmak suretiyle düzenlenip düzenlenmeyeceği
https://www.gib.gov.tr/node/96891
Satılan bir malın taşınması sırasında taşıtta sevk irsaliyesinin bulunmaması halinde; gerek malı taşıtan ve sevk irsaliyesini düzenlemek zorunda olana, gerekse taşıt sahibine sevk irsaliyesini taşıtta bulundurmamaktan dolayı özel usulsüzlük cezası
https://www.gib.gov.tr/node/98278
Fatura, irsaliyeli fatura ve sevk irsaliyesinin hangi nüshalarının müşteriye verilmesi gerektiği hk.
Alınan siparişler üzerine birden fazla müşteriye aynı araçla sevk edilen malların sevk irsaliyesinin nasıl düzenleneceği hakkında.
https://www.gib.gov.tr/node/98921
Sevk irsaliyesinin önceden düzenlenmesi ancak mal tesliminin daha sonra yapılması halinde faturanın ne zaman düzenleneceği
https://www.gib.gov.tr/node/95431
c- İrsaliyeli Fatura nedir?
İrsaliyeli Fatura hem fatura hem de İrsaliye özelliklerini birlikte taşıyan resmi belgedir. İrsaliyeli Fatura uygulaması 211 Sıra No’lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile başlamıştır.
d- Taşıma İrsaliyesi nedir?
Taşıma İrsaliyesine ait bilgi 213 sayılı Vergi Usul Kanunun 240. Maddesinde mevcuttur. İlgili madde de ” Taşıma ve otel işletmelerine ait belgeler:
Madde 240 – (Değişik: 30/12/1980-2365/41 md.)
Taşıma işletmeleri ile otel motel ve pansiyon gibi konaklama yerleri (kazancı basit
usulde tespit edilenler dahil) (…)(1) aşağıda yazılı belgeleri düzenlemek zorundadırlar.
A) Taşıma İrsaliyeleri: Ücret karşılığında eşya nakleden bütün gerçek ve tüzelkişiler
naklettikleri eşya için, 209 ncu maddede yazılı bilgilerle, sürücünün ad ve soyadı ve aracın
plaka numarasını ihtiva eden ve seri ve sıra numarası dahilinde teselsül eden irsaliye
kullanmak zorundadırlar. Bu irsaliyenin bir nüshası eşyayı taşıttırana, bir nüshası eşyayı
taşıyana aracın sürücüsüne veya kaptanına verilir ve bir nüshası da taşımayı yapan nezdinde
saklanır. Bu bent hükmü nakliye komisyoncuları ile acenteleri de kapsar.” denilmektedir.
e- E-Fatura nedir?
509 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde yer alan e-Fatura belgesi yeni bir belge türü olmayıp, kâğıt ortamındaki “fatura” belgesi ile aynı niteliklere sahiptir. E-Fatura uygulamasına kayıtlı mükelleflerin, birbirlerine sattıkları mallar ve ifa ettikleri hizmetler için düzenledikleri faturaları e-Fatura olarak göndermeleri ve almaları zorunludur.
E-Fatura uygulamasına kayıtlı olan mükellefler, uygulamaya kayıtlı olmayan mükelleflere yaptıkları mal teslimi ve hizmet ifası için kağıt ortamında fatura (e-Arşiv uygulamasına dahil olanlar/dahil olma zorunluluğu getirilenler ise ilgili uygulamaya dahil oldukları tarihten itibaren e-Arşiv Fatura) düzenlemek zorundadırlar.
509 Nolu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğini altta ki yazıyılı tıklayarak görüntüleye bilirsiniz.
https://www.gib.gov.tr/sites/default/files/fileadmin/mevzuatek/vukteb509_1.pdf?id=100
f- E-Arşiv Fatura nedir?
E-Fatura dışında ki elektronik faturadır.
g- Perakende Satış Fişi nedir? h- Giriş ve Yolcu Taşıma Bileti nedir?
213 sayılı Vergi Usul Kanunun 233. Maddesi ” Perakende Satış Vesikaları ” başlığını taşımakta olup ilgili madde de ” Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, kazancı basit usulde tespit edilenlerle(1) defter tutmak
mecburiyetinde olan çiftçilerin fatura vermek mecburiyetinde olmadıkları satışları ve
yaptıkları işlerin bedelleri aşağıdaki vesikalardan herhangi biri ile tevsik olunur.
1. Perakende satış fişleri;
2. Makineli kasaların kayıt ruloları;
3. Giriş ve yolcu taşıma biletleri.
Perakende satış fişi, makineli kasaların kayıt ruloları ve biletlerde, işletme veya
mükellefin adı, düzenlenme tarihi ve alınan paranın miktarı gösterilir.
Perakende satış fişi ile giriş ve yolcu taşıma biletleri seri ve sıra numarası dahilinde
teselsül ettirilir. Bu fiş ve biletler kopyalı iki nüsha olarak tanzim edilir ve bir nüshası
müşteriye verilir. Makineli kasa kullanılıp da müşteriye fiş (makineli kasanın önceki fıkrada
belirtilen malumatı ihtiva eden fişi) verilmemesi halinde, perakende satış fişi tanzimi ve
müşteriye verilmesi mecburidir. ” denilmektedir.
i- Müstahsil Makbuzu nedir?
213 sayılı Vergi Usul Kanunun 235. Maddesi ” Müstahsil makbuzu ” taşımakta olup ilgili madde de ” Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar ile kazancı basit usulde tespit edilenler ve defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçiler gerçek usulde vergiye tabi olmayan çiftçilerden
satın aldıkları malların bedelini ödedikleri sırada iki nüsha makbuz tanzim etmeye ve bunlardan birini imzalıyarak satıcı çiftçiye vermeye ve diğerini ona imzalatarak almaya mecburdurlar. Mal tüccar veya çiftçi adına bir adamı veya mutavassıt tarafından alındığı
takdirde makbuz bunlar tarafından tanzim ve imza olunur.(1)
Çiftçiden avans üzerine yapılan mubayaalarda, makbuz, malın teslimi sırasında
verilir.
Müstahsil makbuzunun tüccar vaya alıcı çiftçi nezdinde kalan nüshası fatura yerine
geçer.
Müstahsil makbuzunda en az aşağıda yazılı bilgiler bulunur:
1. Makbuzun tarihi;
2. (Değişik: 30/12/1980-2365/38 md.) Malı satın alan tüccar veya çiftçinin soyadı,
adı, unvanı ve adresi;
3. Malı satan çiftçinin soyadı, adı ve ikametgahı adresi;
4. Satın alınan malın cinsi, miktarı ve bedeli.
Bu maddede yazılı makbuzlar hiçbir resim ve harca tabi değildir.
(Ek: 30/12/1980-2365/38 md.) Müstahsil makbuzları seri ve sıra numarası dahilinde
teselsül ettirilir.
j- Gider Pusulası nedir?
213 sayılı Vergi Usul Kanunun 234. Maddesi ” Gider pusulası ” taşımakta olup ilgili madde de ” Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, kazancı basit usulde tespit edilenlerle(1) defter tutmak mecburiyetinde olan serbest meslek erbabının ve çiftçilerin:
1. (Mülga: 22/7/1998-4369/82 md.)
2. (Mülga: 22/7/1998-4369/82 md.)
3. Vergiden muaf esnafa; yaptırdıkları işler veya onlardan satın aldıkları emtia içinde
tanzim edip işi yapana veya emtiayı satana imza ettirecekleri gider pusulası vergiden muaf
esnaf(1) tarafından verilmiş fatura hükmündedir. Bu belge birinci ve ikinci sınıf tüccarların, zati
eşyalarını satan kimselerden satın aldıkları altın, mücevher gibi kıymetli eşya için de tanzim
edilir.
Gider pusulası, işin mahiyeti, emtianın cins ve nev’i ile miktar ve bedelini ve iş
ücretini ve işi yaptıran ile yapanın veya emtiayı satın alan ile satanın adlariyle soyadlarını
(Tüzel kişilerde unvanlarını) ve adreslerini ve tarihi ihtiva eder ve iki nüsha olarak tanzim ve
bir nüshası işi yapana veya malı satana tevdi olunur.
(Ek: 30/12/1980-2365/37 md.) Gider pusulaları, seri ve sıra numarası dahilinde
teselsül ettirilir. “
k- Ödeme Kaydedici Cihaz (Yazar Kasa) nedir?
3100 sayılı Katma Değer Vergisi Mükelleflerinin Ödeme Kaydedici Cihazları Kullanmaları Mecburiyeti Hakkında kanunun 1. maddesinde ” Satışı yapılan malları aynen veya işlendikten sonra satışını yapanlar dışındaki kimselere satan veya aynı
kimselere hizmet veren birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, bu Kanuna göre ödeme kaydedici cihaz kullanmak mecburiyetindedirler.
2. Ödeme kaydedici cihazlar kullanılarak verilen satış fişleri ve rulolar yukarıda sayılan mükelleflerin fatura vermek
mecburiyetinde olmadıkları satışların ve yaptıkları işlerin belgelendirilmesinde kullanılır ve fatura yerine geçer.
3. Ödeme kaydedici cihazların kullanılması mecburiyeti, Maliye ve Gümrük Bakanlığınca tespit edilen faaliyetlerle
uğraşanlar hakkında uygulanmaz.
4. Genel ve Katma Bütçeli İdarelere, İl Özel İdarelerine, belediyeler ve köyler ile bunların teşkil ettikleri birliklere,
üniversitelere, dernek ve vakıflara, her türlü mesleki kuruluşlara ait veya tabi olan veyahut bunlar tarafından kurulan veya
işletilen müesseseler ile döner sermayeli kuruluşlara veya bunlara ait veya tabi müesseselere ödeme kaydedici cihazlar
kullanılma mecburiyeti getirmeye Maliye ve Gümrük Bakanlığı yetkilidir. ” denilmektedir.
l- Tahsilat Makbuzu ve Tediye makbuzu
6098 sayılı Türk Borçlar Kanunun ” III. Makbuz ve senetlerin geri verilmesi ” kısımının altında 103. maddesi ” 1. Borçlunun hakkı ” başlığını taşımakta olup ilgili madde de ” Borcu ödeyen borçlu, bir makbuz ve borcun tamamı ödenmişse, buna
ilişkin borç senedinin geri verilmesini veya iptalini isteyebilir. Borcun tamamı ödenmemiş veya borç senedi alacaklıya başkaca haklar da vermekte ise borçlu, ancak makbuz verilmesini ve ödemenin borç senedine işlenmesini isteyebilir. ” denilmektedir.
Görüleceği üzere Tahsilat Makbuzunu dayanağı 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunudur.
Soru/Konu 6) Ödemelerin Tevsiki (Ödemelerin İspatı)
İş ile ilgili yapmış olduğumuz harcamalar neticesinde tarafımıza düzenlenen faturanın 7.000,00 TL’ yi aşması halinde fatura bedeli nakden ödenemeyecek olup, ödemelerin banka, PTT, finans kurumları
aracılığı ile yapılması gerekmektedir. Ödemler çek veya senet ile de yapıla bilir bu durum da çek’ in ve senedin ödeme işleminin bankadan yapılması zorunludur. 7.000,00 TL’ nin altında ki aynı firmadan yapılan alımların borç bedelleri 7.000,00 TL’ yi aşması halinde de 7.000,00 TL’ nin üzerindeki rakam tek seferde nakit olarak elden yapılamaz. Zorunluluğa uymayan alıcı ve satıcını her ikisinde ödeme bedelinin % 5’ i kasar Özel Usulsüzlük
Cezası kesilmektedir.
– Her türlü mal teslimi veya hizmet ifasına ilişkin tahsilat ve ödemelerin,
– Avans, depozito, pey akçesi gibisuretlerle yapılacak tahsilat ve ödemelerin,
– İşletmelerin kendi ortakları ve/veya diğer gerçek ve tüzel kişilerle yaptığı her türlü tahsilat ve ödemelerin
belirlenen haddi aşması durumunda, aracı finansal kurumlar kanalıyla yapılması ve bu işlemlerin söz konusu kurumlarca düzenlenen belgeler ile
tevsik edilmesi zorunludur.
Tevsik Kapsamında Olmayan İşlemlerin bazıları aşağıda yer almaktadır.
– Tapu sicil müdürlüklerinde gerçekleştirilen işlemler karşılığında yapılan tahsilat ve ödemelerin
– Noterlerde gerçekleştirilen işlemler karşılığında yapılan tahsilat ve ödemelerin,
– Gerçek usulde vergiye tabi olmayan çiftçiler tarafından; 11/3/2010 tarihli ve 5957 sayılı Sebze ve Meyveler ile
Yeterli Arz ve Talep Derinliği Bulunan Diğer Malların Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun hükümlerine göre kurulmuş olan toptancı hallerinde
faaliyet gösteren tüccar, üretici, üretici örgütleri ve komisyonculara yapılan sebze ve meyve, et ve et ürünleri, süt ve süt ürünleri, su ve su ürünleri, bal
ve yumurta gibi diğer gıda maddeleri, kesme çiçek ve süs bitkileri satışları ile söz konusu yerler dışında yapılmakla birlikte anılan Kanunun 4 üncü
maddesi kapsamında bildirime tabi tutulmuş satışlara ilişkin tahsilat ve ödemelerin,
– Gerçek usulde vergiye tabi olmayan çiftçilere ait ürünlerin, 18/5/2004 tarihli ve 5174 sayılı Türkiye Odalar ve
Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu kapsamında kurulan ticaret borsalarına mezkur Kanunun 46 ncı maddesinde belirtilen süreler dahilinde
tescilettirilerek gerçekleşen satışlarına ilişkin tahsilat ve ödemelerin,
aracı finansal kurumlar kanalıyla yapılması zorunluluğu bulunmamaktadır. ( 459 seri no’lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği )
Soru/Konu 7) Fatura da Katma Değer Vergisinin Ayrıca Gösterilmesi Zorunluluğu (Kdv)
3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 34/1 maddesine göre, mal ve hizmetlere ait katma değer vergisi alış faturası veya benzeri vesikalar üzerinde ayrıca gösterilmek ve bu vesikalar kanuni defterlere kaydedilmek şartıyla indirim konusu yapılabilmektedir. (Bazı özel durumların haricinde faturada KDV’nin “ Dahil “ ibaresi ile yazılması veya KDV’nin belirtilmemesi durumunda belgenin KDV’si ödense dahi indirim konusu yapılamaz bu nedenle faturada mal veya hizmete ait KDV ayrıca gösterilmek zorundadır.)
Soru/Konu 8) İşyeri Kira Ödemeleri Hususunda Zorunluluk
01.11.2008 tarihinden itibaren işyeri kira ödemeleri alt sınır olmaksızın banka, benzeri finans kurumları veya posta idarelerince düzenlenen belgelerle tevsik (ispat) edilmesi zorunluluğu getirilmiştir. İşyeri kira ödemeleri kredi kartı, çek ve senet ile de yapılabilir fakat ödeme çek veya senet ile yapılacak olur ise çek ve senet bedellerinin bankadan ödenmesi zorunludur. Zorunluluğa uymayanlara 213 sayılı Vergi Usul Kanunun mükerrer 355. maddesine istinaden ceza uygulanmaktadır. Bu maddeye göre uygulanacak cezalar mükellefiyet sınıflarına ve türlerine göre değişiklik arz etmektedir.
1. Birinci sınıf tüccarlar ile serbest meslek erbabı hakkında 2.500 TL
2. İkinci sınıf tüccarlar, defter tutan çiftçiler ile kazancı basit usulde tespit edilenler hakkında 1.300 TL
3. Yukarıdaki bentlerde yazılı bulunanlar dışında kalanlar hakkında 650 TL
Özel usulsüzlük cezası kesilir.
( Kaynak : 268 sıra no’lu Gelir Vergisi Genel Tebliği )
Soru Ne tür masraflar gider yazılabilir?
Temelde iş ile ve işyeri ile ilgili masraflar gider olarak yazılabilir. Örneği dükkan açarak ticari faaliyet yürüten mükellef evinin elektrik, su, doğalfaz gibi kişisel giderleri işyerinde kullanamaz. Evİşyeri (home ofis) tarzında ki mükellefiyetler de su, elektrik, ısınma giderleri gibi giderlerin ve bu giderlere ait kdv’nin yarısı kullanılabilir.
– Kira Gideri (sabit işyeri için)
– Elektrik Gideri (sabit işyeri için)
– Su Gideri (sabit işyeri için)
– Doğalgaz Gideri (Isınma Giderleri) (sabit işyeri için)
– Telefon Gideri (sabit işyeri için)
– Kırtasiye
– İşletmeye ait araçların yakıt, tamir bakım, sigortalama giderleri
– Ticari araçlar da Motorlu Taşıtlar Vergisi (MTV) (Binek otolarda gider yazılamaz.
– Cep Telefonu – GSM Gideri ( Fatura adresi olarak işyeri adresi olması gerekir)
– Nakliye / Taşıma Gideri
– Posta / Kargo Giderleri
– Yapılan iş ile mütenasip (uyumlu) temsil ve ağırlama giderleri
– Zarar, ziyan ve tazminatlar;
( İşle ilgili olmak şartiyle, mukavelenameye veya ilama veya kanun emrine istinaden ödenen zarar; ziyan
ve tazminatlar)
– Seyahat ve ikamet giderleri
(İşle ilgili ve yapılan işin ehemmiyeti ve genişliği ile mütenasip seyahat ve ikamet giderleri (Seyahat
maksadının gerektirdiği süreye mahsus olmak şartiyle)
– Taşıtlara ait Giderler
( İşyerine ait veya kiralama yolu ile kullanılan araç giderleri )
– Beyannameler Damga Vergisi
– Oda kayıt ve aidat giderleri
– Çalışanların ücretleri ve ücrete bağlı giderleri
– Çalışan için ödenen SGK primleri.
– Geçmiş yıl zararları (takip eden beş yıl beyanname üzerinden gider yazılabilir.
– Bankalar da ki ticari hesaplar üzerinden bankalar tarafından alınan EFt, havale, hesap işleim ücreti gibi giderler
– Ulaşım gideri
– Belediyeler ödenen Emlak vergisi ve harçlar.
– Çevre ve Temizlik Vergisi ( Belediyeye Ödenen )
– Duran varlıkların Amortisman giderleri ( Vergi Usul Kanuna Göre İşlem Yapılır )
– İşletmeye dahil olan gayrimenkulün iktisadi değerini artırıcı niteliği olan ısı yalıtımı ve enerji tasarrufu
sağlamaya yönelik harcamalar, yapıldığı yılda doğrudan gider yazılabilir.
– İşverenlerce, Sendikalar Kanunun hükümlerine göre sendikalara ödenen aidatlar
– Bağ-Kur Primleri ( 5510 sayılı kanun kapsamında Bağkur Primleri / 4-b)
( Bağ-Kur primleri de sosyal güvenlik mevzuatı uyarınca ödenmiş olması şartıyla beyan edilen ticari
kazançla sınırlı olmak üzere indirim konusu yapılabilecektir.
– Bireysel Emeklilik – GVK madde 40/9
– Şahıs Sigorta Primleri (%15) ( GVK – 89 / 1 )
– Çevre Temizlik Vergisi ( Belediyeye Ödenen )
– Eğitim ve Sağlık Harcamaları
– ( GVK – 89 / 2 ) Beyan edilen gelirin (Matrahın) % 10’unu aşmaması, 18 yaşına kadar, tahsilde olanlar 25 yaşına kadar çocuk tabiri kapsamındadır.
– Okul servis ücretleri – 18 yaşından küçük çocuğunuza ait okul servis ücreti
– Gıda Bankacılığı kapsamında bağış ve yardımlar – ( GVK – 89 / 6 ) maliyet bedelinin tamamı.
– Bağış ve yardımlar ( GVK – 89 / 4 ) beyan edilecek gelirin % 5’ini (kalkınmada öncelikli yöreler için % 10’unu) aşmamak (kamu yararına çalışan dernekler )
– Leasing (Finansal Kiralama) ile alınan demirbaş var ise faizleri gider yazılabilir. (İlk yıla ait faiz giderleri maliyete yazılmak zorundadır.)
– Leasing (Finansal Kiralama) ile alınan demirbaşların bedeli üzerinden hesaplanan amortisman giderleri
– Ar-Ge İndirimi ( GVK – 89 / 9 )
– Eğitim ve Sağlık Tesisleri ile Dini Tesislere İlişkin Bağış ve Yardımlar
– Kültür ve Turizm Amaçlı Bağış ve Yardımlar
– Sponsorluk Harcamaları (%50 – %100)
– Başbakanlıkça veya Bakanlar Kurulunca Başlatılan Yardım Kampanyalarına Makbuz Karşılığı Yapılan Bağışlar
– Türkiye Kızılay Derneği ile Türkiye Yeşilay Cemiyetine Yapılan Nakdi Bağış ve Yardımlar
– Bireysel Katılım Yatırımcısı İndirimi
– Expo 2016 Antalya Ajansına Yapılan Her Türlü Bağış ve Yardımlar ile Sponsorluk Harcamaları
– İşle ilgili olmak şartıyla, mukavelenameye veya ilama veya kanun emrine istinaden ödenen zarar, ziyan ve tazminatlar
– İşle ilgili ve yapılan işin ehemmiyeti ve genişliği ile mütenasip seyahat ve ikamet giderleri,
– İşletme ile ilgili olmak şartıyla; bina, arazi, gider, istihlak, damga, belediye vergileri, harçlar ve kaydiyeler gibi ayni vergi, resim ve harçlar,
– İşverenlerce, Sendikalar Kanunu hükümlerine göre sendikalara ödenen aidatlar,
– Diğer İndirimler – GVK madde 89
gibi giderlerin başlıcalarını sayabiliriz.
Konu : Bireysel Emeklilik Sitemine Çalışanların Zorunlu Olarak Katılması
Beş ve üzerinde işçi çalıştıran işverenler çalışanlarını Zorunlu Bireysel Emeklilik Sistemine dahil etmek zorunda. BES sistemine katılımlar işverenler aracılığıyla gerçekleştirilecektir. Prime esas kazancın yüzde 3’ü
(%3’ü) kadar kesinti bireysel emeklilik sistemine dâhil edilecek. ( Çalışanların İşverenleri Aracılığıyla Otomatik Olarak Emeklilik Planına Dahil Edilmesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik ) https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/12/20181227-4.pdf
Konu : Çalışanların Ücretlerin Bankadan Ödenmesi Zorunluluğu
İş Kanunu kapsamında işçi çalıştıran işverenler beş (5) işçi çalıştırmaya başlamaları durumunda
ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her türlü istihkakının bankalar aracılığıyla ödenmesi yasal
zorunluluktur.
Resmi Gazete – 18 Kasım 2008 Salı – Sayı : 27058 (on işçi)
Resmi Gazete – 21 Mayıs 2016 Cumartesi – Sayı : 29718 (beş işçi)
(Ücret, Prim, İkramiye Ve Bu Nitelikteki Her Türlü İstihkakın Bankalar Aracılığıyla Ödenmesine Dair
Yönetmelik)
https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2008/11/20081118-2.htm
10 işçi çalıştıran işverenlerin zorunluluk kapsamına alınışı
https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2016/05/20160521-8.htm
Zorunluluğun 5 işçi çalıştıran işverenlere uygulanması ile ilgili yönetmelik
İşletme İle İlgili Duran Varlık Alış Bedelleri Ve Kredi Faizlerinin Gider Yazılması
İş de kullanılmak üzere alınan taşıt, demirbaş gibi duran varlık alımları için ödenecek kredi faizleri gider
yazılabilir. Duran varlık alımlarına ilişkin ödenecek olan faizlerin ilk yıla ilişkin olanları duran varlığın bedeline
eklenerek amortisman yolu ile giderleştirilirken takip eden yıllara ilişkin faiz giderlerinin direkt gider olarak
kullanılması veya duran varlık bedeline eklenerek amortisman yolu ile giderleştirilmesi mükellefin tercihe
bağlıdır.
Araç Masraflarının Gider Olarak Kullanılması
Gelir vergisi mükellefleri şahsi araçlarını işletmelerinde kullana bilmektedirler. Bu durumda
araçlarının yakıt, yedek parça, tamir-bakım, sigorta, binek oto dışında ki araçlarda MTV (Motorlu
Taşıtlar Vergisini) gider yazılabilir. Bu durumda araçlarını işletmelerinde kullanan mükellefler
araçlarını satmaları durumunda binek araçlarda %1, ticari araçlarda %18 KDV uygulayarak, fatura
keserek araçlarının satabilirler.
Araç masraflarının gider olarak kullanılabilmesi için aracın işyeri faaliyetinde kullanılacağının vergi dairesine dilekçe ile bildirmesi zorunludur. Dilekçe ekinde araç alış faturası, noter satış senedi ve araç alış faturası olması gerekir. Aracın alışında satıcı fatura düzenleme mecburiyeti kapsamında değil ise alıcı Gider Pusulası düzenlemesi gerekmektedir.
01.01.2020 tarihinde itibaren binek araçların yakıt, tamir bakım sigorta vs. giderleri ile amortisman
giderlerine sınırlama getirilmiştir.
Binek araçlar giderlerinin ve bu giderlere ait KDV’nin %70’i gider ve KDV olarak kullanılabilmektedir.
Çek Bankadan Ne Zaman Tahsil Edilir?
Çek, bankadan ne zaman tahsil edilebilir sorusunun cevabını Türk Ticaret Kanunun 795. maddesinde bulmaktayız. İlgili madde Muacceliyet başlığını taşımakta olup ilgili madde de ” MADDE 795- (1) Çek görüldüğünde ödenir. Buna aykırı herhangi bir kayıt yazılmamış hükmündedir. (2) Düzenlenme günü olarak gösterilen günden önce ödenmek için ibraz olunan çek, ibraz günü ödenir. ” denilmektedir. Türk Ticaret Kanunun hükmü bu olmakla beraber müstakil bir kanun olan 5941 sayılı Çek Kanunun geçici 3. maddesinin 5. maddesinde ” (5) 31/12/2023 tarihine kadar, üzerinde yazılı düzenleme tarihinden önce çekin ödenmek için muhatap bankaya ibrazı geçersizdir.” denilmektedir ve çekin ibrazı ve bankadan tahsili ile ilgili olarak 5941 sayılı Çek Kanunun geçici 3. maddesinin 5. maddesi uygulanmaktadır.
06.11.2021 tarihli 31651 sayılı Resmi Gazete de yayınlanan 7341 sayılı kanunun 16. maddesi ile çeklerin üzerinde yazılı olan keşide tarihi (çek bedelinin bankadan tahsil tarihi) 31.12.2023 tarihine kadar uzatılmıştır.
ÇALIŞANLAR İLE İLGİLİ BİLİNMESİ GEREKENLER
İşçi Çalıştıranlara Tanınan Prim Teşvikleri
- Maaş Haczi Çalışanlarınızın borçlarından dolayı alacaklılar tarafından çalışanın maaşlarına ve diğer işverenden alacaklarına haciz konulabilmektedir. Haciz işlemi İcra Daireleri tarafından yapılmaktadır. İcra Dairesi tarafından işveren gönderilen bu yönde ki yazılara Müzekkere denmektedir. 2004 nolu İcra İflas Kanunun ” Para ve Teminat Verilmesi Hakkındaki İlamların İcrası ” bölümünde ” 32. madde ” İcra emri ve muhtevası ” başlığını taşır ve ilgili madde de gereğinde 7 gün içerisinde borç ödenmeli veya gelen yazıya cevap verilmelidir. İşçinin net maaşının 1/4’üne haciz konulabilirken işçinin işverenden alacağı olan tazminatlarına, sosyal haklarına, alacaklarına ve emekli ikramiyesini tamamına işçinin borçlu olduğu miktarı karşılayacak şekilde haciz konulabilir. İşveren gelen icra müzekkeresine 7 gün içerisinde borcun ödenip ödenmeyeceği, borçlunun maaşının ne kadar olduğu hususlarında cevap vermek zorundadır.İcraya konu borç vadeye yayılarak ödenecek ise işleyecek faiz ve masraflar konusunda alacaklının icrayı takip eden avukatı ile görüşülmesi gerekmektedir. İşçinin işten ayılmış olması veya daha sonra ayrılması durumunda İcra Dairesi yazılı olarak bilgilendirilmelidir. İcra yazısı (Müzekkeresi) işverene tebliğ edilmesinden önce işçi işten çıkmış, ayrılmış ise işveren işçinin işten ayrıldığını dolayısıyla maaşından haciz işlemi yapılamayacağını İcra İdaresine bildirmek zorundadır. İşverenin İcradan gelen yazıya cevap vermemesi, işçi çalıştığı halde işçiden gerekli kesintiler yapılıp İcra Dairesinin hesabına yatırmaması durumunda 2004 nolu İcra İflas Kanunun 356. maddesine istinaden başka bir mahkeme kararına gerek kalmaksızın işçinin borcu işverenden alınmaktadır. İşçiden yapılacak kesintilerin yatırılacağı hesap İcra Dairesinden gelen yazının (Müzekkerenin) altında yazmaktadır. Ödeme dekontlarına İşçinin Adı- Soyadı ve İcra Dosya numarası yazılmalıdır.
Yemek Bedeli İstisna Tutarı – İşverenlerin Çalışanlar İçin Yapmış Olduğu Yemek Ödemelerinin Gider Olarak Kullanılmasında İstisna Tutarı
Konu vergi uygulamaları ve Sosyal Güvenlik Kurumu uygulamalarında bedel açısından farklılık arz etmektedir.
- 2021 yılı Vergi Uygulamaları açısından çalışanlara verilen yemek bedeli istisnası 25 -TL/Gün
- 2021 yılı SGK uygulamaları açısında günlük yemek istisna tutarı 7,16 TL/Gün
- 2021 yılı Vergi Uygulamaları açısından çalışanlara verilen yemek bedeli istisnası 25 -TL/Gün
https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2020/12/20201229M1-12.htm
Vergiden İstisna Edilen Yemek Bedelleri
- 2021 yılı SGK uygulamaları açısında günlük yemek istisna tutarı (3.577,50 / 30 gün = 119,26 (Ücret/Gün)
119,26 (Ücret/Gün ) x 6/100 = 7,16 TL/Gün
İşverenler tarafından çalışanlar içi yapılan yemek bedeli ödemeleri işverenler açısından gider olarak kullanıla bilinmektedir.
İşverenler tarafından çalışanlara işyerinde veya müştemilatında (işyeri eklentisinde) verilen yemeklerin bedelleri hem vergi hem de SGK uygulamaları açısından istisna hükümlerine tabi olmayıp bu bedeller üzerinden vergi kesintisi ve SGK Prim ödemesi yapılmamaktadır.
Diğer taraftan çalışanlara nakden yapılan yemek bedeli ödemeleri hem Maliye Bakanlığı hem de SGK mevzuatı açısından ücret olarak değerlendirilmekte ve Gelir Vergisi stopajına (tevkifatına) ve SGK Prim ödemesine tabi tutulmaktadır.
İşyeri ve müştemilatı dışında dışında örneğin lokanta veya restaurantlarda verilen yemekler istisna uygulamasına tabi olup gelir vergisi ve SGK mevzuatı açısından değerlendirmek gerekmektedir.
Gelir Vergisi Kanunu Açısından İstisna Uygulaması :
193 sayılı Gelir Vergisi Kanunun 23. maddesi Müteferrik İstisnalar da Ücret istisnalarını belirtmekte olup maddenin 8. bendinde ” 8. (Değişik: 25/5/1995-4108/16 md.) Hizmet erbabına işverenlerce yemek verilmek suretiyle sağlanan menfaatler (işverenlerce,işyerinde veya müştemilatında yemek verilmeyen durumlarda çalışılan günlere ait bir günlük yemek bedelinin 6.000.000 lirayı (25 TL) aşmaması ve buna ilişkin ödemenin yemek verme hizmetini sağlayan mükelleflere yapılması şarttır. Ödemenin bu tutarı aşması halinde, aşan kısım ile hizmet erbabına yemek bedeli olarak nakten yapılan ödemeler ve bu amaçla sağlanan menfaatler ücret olarak vergilendirilir.)” denilmektedir. İşverenlerin çalışanlara işyerinde veya müştemilatında (işyeri eklentileri) verilen yemek bedellerinin tamamı istisna kapsamında olup ücret olarak değerlendirilmemekte ve ücret gelir vergisi stopajına tabi olmamaktadır ve tamamı gider olarak işveren tarafından kullanıla bilinmektedir.
SGK Mevzuatı Açısından İstisna Uygulaması :
SGK uygulamaları açısından, 29 Ocak 2004 tarihli 25361 sayılı resmi gazetede yayımlanan “ Sigorta Primlerinin Hesabına Esas Tutulacak Kazançların Aylık Tutarının Tespitinde Nazara Alınmayacak Olan Yemek Parası ile Çocuk ve Aile Zamlarının Günlük ve Aylık Tutarlarının Tespitine İlişkin Tebliğ’ de “ sigortalılara yemek parası adı altında yapılan ödemelerin işyerinde veya müştemilatında yemek verilmemesi şartıyla fiilen çalışılan gün sayısı dikkate alınarak 16 yaşından büyükler için her yıl belirlenen günlük asgari ücretin %6’sının yemek verilecek olan gün sayısı ile çarpılması sonucunda bulunacak miktarının aylık sigorta primine esas kazançların hesaplanmasında dikkate alınmaması, dolayısıyla bu tutardan sigorta primi kesilmemesi” demek sureti ile yemek bedeli istisnasının asgari ücretin brüt tutarının % 6’ sı olarak belirlenmiştir.
Ayrıca, işverenlerce çalışanlara yemek çeki ve benzeri ödeme araçları verildiği durumlarda yemek çeki ve benzeri ödeme araçlarının münhasıran yemek hizmeti veren işletmelerde kullanılması market ve benzeri işletmelerde başka amaçlarla kullanılmaması ve çalışılan günler için belirlenen limitin aşılmaması kaydıyla anılan istisna hükmünden faydalanılması mümkün bulunmaktadır.
https://www.gib.gov.tr/personele-verilen-yemek-bedelinin-indirim-konusu-yapilip-yapilmayacagi
Araç Masraflarının Gider Olarak Kullanılması
Benzer Soru Konu ve Kavramlar :
Fatura nedir?
Fatura nasıl düzelenir?
İrsaliyeli Fatura nedir?
İrsaliyeli nasıl düzenlenir?
İrsaliye nedir?
İrsaliye nasıl düzenlenir?
Gider Pusulası nedir?
Gider Pusulası nasıl düzenlenir?
Müstahsil makbuzu nedir?
Müstahsil makbuzu nasıl düzenlenir?
İşyeri açılış gerekli evraklar nelerdir.
İş açılışı gerekli evraklar nelerdir.
İşyeri açılış hangi evraklar lazım
İş açılışı hangi evraklar lazım
İş kurma gerekli evraklar nelerdir.
İş kurma hangi evraklar lazım
Ödemelerin bankadan yapılması zorunluluğu
Hangi durumlarda ödemeler bankadan yapılır
Ödeme banka zorunluluk
Ödeme zorunluluğu banka
Mükellef ne tür giderleri kullanabilir
Gider çeşitleri
Hangi çeşit giderler kullanılabilir
Ücretlerin bankadan ödenme zorunluluğu
Ücret banka ödeme zorunluluğu
Bireysel emeklilik sistemi zorunluluğu
Bireysek emeklilik zorunluluk
Bireysel emeklilik kapsamında olanlar
Bireysel emeklilik zorunluluğu
İşyeri kira ödeme zorunluluğu
İşyeri kira ödeme limiti banka
Banka kira zorunluluk
Banka kira ödeme zorunluluk
Kira zorunlu banka
Kira ödeme zorunluluğu banka
Duran varlık alımlarının faiz giderlerinin kullanılması
Araç alımı faiz gideri
Araç alımının faizinin gider olarak kullanılması
Araç masrafları gider yazılabilir mi?
Yeni mükellef olacakların bilmesi gereken hususlar
İlk defa mükellef olacakların bilmesi gereken hususlar
Mükelleflerin bilmesi gereken konular
Mükellef bilgi
S.M.M.M. YAKUP ÜÇKARDEŞ