Mükelleflerde Defter Tutma Bakımında Sınıf Değişikliği
Tüccarlar; ticaretle uğraşan kişiler defter tutmak bakımından 1. Sınıf ve 2. Sınıf olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. (VUK madde 176)
I. sınıf tüccarlar, bilanço esasına göre; II nci sınıf tüccarlar, işletme hesabı esasına göre; defter tutarlar. (VUK madde 176)
Sınıf farklılığı sadece hizmet ifa eden işlerde, mal alım satımı yapan işlerde ve hem hizmet ifası hem de mal alım satım işlerini birlikte yapan işlerde farklılık arz etmektedir.
Her yıl sonunda Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından ilgili yılda uygulanan tutarların ve hadlerin gelecek yılda uygulanacak tutarlarının ve hadlerinin hesaplanmasında kullanılmak üzere yeniden değerleme oranı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile yayınlanmaktadır. Yeniden Değerleme Oranın yayınlanmasından sonra da Aralık ayının sonuna doğru yeni yılda yeniden değerleme oranında arttırılan had ve tutarlar Vergi Usul Kanunu genel Tebliği ile resmi gazete de yayınlanmaktadır.
533 sıra nolu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği 27 Kasım 2021 tarihli 31672 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmış olup Yeniden Değerleme Oranı % 36,20 olarak açıklanmıştır.
Takip eden yılda ki had ve tutarların değişimini gösteren 534 Sıra Nolu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği 21 Aralık 2021 tarihli 31696 sayılı resmi gazete yayınlanmış bulunmaktadır. İlgili tebliğe göre değerler aşağıda ki şekilde tespit edilmiştir.
Vergi Usul Kanunda sınıf değişiklikleri 179 ve 180. maddelerinde yer almaktadır.
2. sınıf mükellefiyetten 1. sınıfa (Bilanço usulüne) geçiş hükümleri 180. maddede yer almaktadır.
İlgili madde de ” Sınıf değiştirme: Madde 180 – b) (II) nciden (I) inciye geçiş: İş hacmı bakımından II nci sınıfa dahil tüccarların durumları aşağıda yazılı şartlara uyduğu takdirde bunlar bu şartların tahakkukunu takip eden hesap döneminden başlıyarak I inci sınıfa geçerler.
2. SINIF MÜKELLEFİYETTEN 1. SINIF MÜKELLEFİYETE GEÇİŞ
” Sınıf değiştirme: Madde 180 – b) (II) nciden (I) inciye geçiş: İş hacmı bakımından II nci sınıfa dahil tüccarların durumları aşağıda yazılı şartlara uyduğu takdirde bunlar bu şartların tahakkukunu takip eden hesap döneminden başlıyarak I inci sınıfa geçerler.
1. Bir hesap döneminin iş hacmı 177 nci maddede yazılı hadlerden % 20 yi aşan bir nispette fazla olursa, veya;
2. Arka arkaya 2 dönemin iş hacmı 177 nci maddede yazılı hadlere nazaran % 20 ye kadar bir fazlalık gösterirse. “
MAL ALIŞI AÇISINDAN SINIF DEĞİŞİKLİĞİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
Örnek 1 : 2021 yılında 2. sınıf işletme defterine tabi mal alım satım işi ile iştigal eden şahıs firması mükellefin 2021 yılında mal alışı 415.000,00 TL ise mal alış haddi 400.000,00 TL olduğu halde mükellef 1. sınıfa geçmez ve bu durumda sınıf değiştirme ölçüsü arka arkaya 2 dönem % 20’ye kadar haddi aşma koşulu olduğu için 2020 yılının mal alış tutarına bakmak lazım. Şayet mükellef 2020 yılı için belirlenen alış haddini de % 20′ ye kadar aşmış ise o zaman 1. sınıfa geçer.
Örnek 2 : 2021 yılında 2. sınıf işletme defterine tabi mal alım satım işi ile iştigal eden şahıs firması mükellefin 2021 yılında mal alışı 491.000,00 TL ve yukarısında ise mal alış haddi olan 400.000,00 TL’ yi % 20′ yi aşan bir nispette ((400.000,00) + (400.000 x 20 /100) = 480.000,00 TL sınır) 480.000,00 TL’yi aştığı için mükellef 2022 yılında 1. sınıf deftere tabi mükellef olacaktır.
MAL SATIŞI AÇISINDAN SINIF DEĞİŞİKLİĞİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
Örnek 3 : 2021 yılında 2. sınıf işletme defterine tabi mal alım satım işi ile iştigal eden şahıs firması mükellefin 2021 yılında mal satışı 590.000,00 TL ise mal satış haddi 570.000,00 TL olduğu halde mükellef 1. sınıfa geçmez ve bu durumda sınıf değiştirme ölçüsü arka arkaya 2 dönem % 20’ye kadar haddi aşma koşulu olduğu için 2020 yılının mal satış tutarına bakmak lazım. Şayet mükellef 2020 yılı için belirlenen satış haddini de % 20′ ye kadar aşmış ise o zaman 1. sınıfa geçer.
Örnek 4 : 2021 yılında 2. sınıf işletme defterine tabi mal alım satım işi ile iştigal eden şahıs firması mükellefin 2021 yılında mal satışı 695.000,00 TL ise mal satış haddi olan 570.000,00 TL’ yi % 20′ yi aşan bir nispette ((570.000,00) + (570.000,00 x 20 /100) = 684.000,00 TL sınır) 684.000,00 TL’yi aştığı için mükellef 2022 yılında 1. sınıf deftere tabi mükellef olacaktır.
SADECE HİZMET SEKTÖRÜNDE FAALİYET GÖSTEREN MÜKELLEFLERİN SINIF DEĞİŞİKLİĞİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
Örnek 5 : 2021 yılında 2. sınıf işletme defterine tabi sadece hizmet (işçilik) geliri elde eden (ticari taksi, personel taşıma işleri vs.) şahıs firması mükellefin 2021 yılı hizmet/işçilik geliri 200.000,00 TL ise sadece İşçik – hizmet gayri safi iş hasılatı 200.000,00 TL olduğu halde mükellef 1. sınıfa geçmez ve bu durumda sınıf değiştirme ölçüsü arka arkaya 2 dönem % 20’ye kadar haddi aşma koşulu olduğu için 2020 yılının İşçik – hizmet gayri safi iş hasılatına bakmak lazım. Şayet mükellef 2020 yılı için belirlenen satış haddini de % 20′ ye kadar aşmış ise o zaman 1. sınıfa geçer. (( 200.000,00 + (200.000,00 x 20/100) = 200.000,00 sınır rakam))
Örnek 6 : 2021 yılında 2. sınıf işletme defterine tabi sadece hizmet (işçilik) geliri elde eden (ticari taksi, personel taşıma işleri vs.) şahıs firması mükellefin 2021 yılı hizmet/işçilik geliri 250.000,00 TL ise sadece İşçik – hizmet gayri safi iş hasılatı 200.000,00 TL olduğu için ve bu haddi % 20′ yi aşan nispette fazla olduğu için başka bir yıla bakmaya gerek yok mükellef 1. sınıfa geçer.
( 200.000,00 + (200.000,00 x 20/100) = 240.000,00 -TL sınır rakam. 250.000,00 TL lik gayri safi hasılat 200.000,00 TL’nin % 20 fazlasından daha yüksek bir rakam olduğu için mükellef 1. sınıfa geçer.
YIL İÇERİSİNDE HEM MAL ALIM SATIM FAALİYETİ HEM DE İŞÇİLİK GELİRİ ELDE EDEN MÜKELLEFLERİN SINIF DEĞİŞİKLİĞİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
Vergi Usul Kanunu 177. maddesine istinaden mal alım satım/imalat ve işçilik/hizmet gelirlerinin birlikte elde edilmesi halinde örneğin hem oto tamir işçilik geliri elde ederken hem de yedek parça alım satım işlerinin yıl içerisinden birlikte ifa edilmesi halinde işçilik/hizmet gelirinin 5 katı ile mal satış hasılatının toplamının 400.000,00 TL’yi aşması halinde 480.000,00 (sınır) TL ‘ye kadar mükellef 1.sınıfa direkt geçmez önceki yıl olan 2020’ ye bakmak lazım. 2020 yılında da % 20 kadar bir nispette had aşılmış ise o zaman mükellef 1. sınıfa geçer. 2020 yılında haddin altında kalınmış ise 2020 yılı hasılatlarına bakılması gerekir.
1. SINIF MÜKELLEFİYETTEN 2. SINIF MÜKELLEFİYETE GEÇİŞ
MAL ALIŞI AÇISINDAN SINIF DEĞİŞİKLİĞİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
Sınıf değiştirme: Madde 179 – a) (I) inciden (II) nciye geçiş: İş hacmi bakımından I inci sınıfa dahil olan tüccarların durumları aşağıdaki şartlara uyduğu takdirde, bunlar, bu şartların tahakkukunu takip eden hesap döneminden başlıyarak, II nci sınıfa geçebilirler:
1. Bir hesap döneminin iş hacmi 177 nci maddede yazılı hadlerden % 20 yi aşan bir nispette düşük olursa, veya;
2. Arka arkaya üç dönemin iş hacmi 177 nci maddede yazılı hadlere nazaran % 20 ye kadar bir düşüklük gösterirse.
Örnek 5 : 2021 yılında 1. sınıf bilanço usulünde deftere tabi mal alım satım işi ile iştigal eden şahıs firması mükellefin 2021 yılında mal alışı 347.000,00 TL ise mal alış haddi 400.000,00 TL olduğu halde mükellef 2. sınıfa geçmez ve bu durumda sınıf değiştirme ölçüsü arka arkaya 3 dönem % 20’ye kadar haddi aşma koşulu olduğu için 2020 ve 2019 yıllarının mal alış tutarına bakmak lazım. Şayet mükellef 2020 ve 2019 yıllarında da belirlenen alış haddini de % 20′ ye kadar aşmış ise o zaman 2. sınıfa geçer. ( 320.000,00 TL’den daha düşük mal alışı olması gerekir.)
Örnek 6 : 2021 yılında 1. sınıf bilanço usulünde deftere tabi mal alım satım işi ile iştigal eden şahıs firması mükellefin 2021 yılında mal alışı 315.000,00 TL ise mal alış haddi olan 400.000,00 TL haddin % 20’sini aşan bir nispette düşüklük gösterdiği için ((400.00,00 – (400.000,00×20/100)) = 320.000,00 TL’den daha düşük) mükellef 2. sınıf deftere tabi mükellefiyete geçebilir.
MAL SATIŞI AÇISINDAN SINIF DEĞİŞİKLİĞİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
Örnek 7 : 2021 yılında 1. sınıf bilanço usulünde deftere tabi mal alım satım işi ile iştigal eden şahıs firması mükellefin 2021 yılında mal satışı 550.000,00 TL ise mal satış haddi 570.000,00 TL olduğu halde mükellef 2. sınıfa geçmez ve bu durumda sınıf değiştirme ölçüsü arka arkaya 3 dönem % 20’ye kadar haddin altında kalma koşulu olduğu için 2019 ve 2020 yılının mal satış tutarına bakmak lazım. Şayet mükellef 2019 ve 2020 yılı da ki satış tutarları da belirlenen satış tutarlarını haddin % 20′ sine kadar düşürmüş ise o zaman 2. sınıfa geçer.
Örnek : 2021 yılında 1. sınıf bilanço usulünde deftere tabi mal alım satım işi ile iştigal eden şahıs firması mükellefin 2021 yılında mal satış hasılatı 440.000,00 TL ise mal satış haddi 570.000,00 TL’nin % 20’sinin aşan bir nispette (( 570.000,00 – (570.000,00 x 20/100) = 456.000,00 )) düşük olduğu için mükellef 2022 yılında 2. sınıf deftere tabi mükellefiyete geçebilir.
SADECE HİZMET SEKTÖRÜNDE FAALİYET GÖSTEREN MÜKELLEFLERİN SINIF DEĞİŞİKLİĞİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
Örnek 5 : 2021 yılında 1. sınıf bilanço usulünde deftere tabi sadece hizmet (işçilik) geliri elde eden (ticari taksi, personel taşıma işleri vs.) şahıs firması mükellefin 2021 yılı hizmet/işçilik geliri 180.000,00 TL ise sadece İşçik – hizmet gayri safi iş hasılatı 200.000,00 TL’nin altında olduğu hal de 2. sınıfa geçmez. Bu durumda 2020 ve 2019 yıllarına bakmak gerekir 2020 ve 2019 yıllarında da ilgili yılların hadlerini % 20’sine kadar gayri safi hasılat düşüklük arz ederse o zaman 2. sınıfa mükellef geçebilir.
YIL İÇERİSİNDE HEM MAL ALIM SATIM FAALİYETİ HEM DE İŞÇİLİK GELİRİ ELDE EDEN MÜKELLEFLERİN SINIF DEĞİŞİKLİĞİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
Vergi Usul Kanunu 177. maddesine istinaden mal alım satım/imalat ve işçilik/hizmet gelirlerinin birlikte elde edilmesi halinde örneğin hem oto tamir işçilik geliri elde ederken hem de yedek parça alım satım işlerinin yıl içerisinden birlikte ifa edilmesi halinde işçilik/hizmet gelirinin 5 katı ile mal satış hasılatının toplamının 400.000,00 TL’nin altında olması durumunda 1. sınıf mükellefiyetten 2. sınıf mükellefiyete geçiş olabilecektir. Bu durumda VUK 179. madde değerlendirildiğinde Mal alım satış/imalat hasılatı ile işçilik/hizmet geliri 320.000,00 TL’ye kadar ki düşüklükte 2. sınıfa direkt 2. sınıfa geçilmez arka arkaya üç yılın değerine bakmak gerekir. 2020 ve 2019 yılın hasılatları ilgili yılların hadlerinin % 20’sine kadar düşük ise mükellef 2. sınıfa geçebilir. Mal alım satış/imalat hasılatı ile işçilik/hizmet geliri 320.000,00 TL’nin altında bir değer olursa % 20 den daha fazla hasılatta düşüklük olduğu için mükellef 2. sınıfa geçebilir.
213 sayılı Vergi Usul Kanunun 182. maddesinde Bilanço usulünde tutulacak defter sayılmıştır.
Bilanço esasında tutulacak defterler:
Madde 182 – Bilanço esasında aşağıdaki defterler tutulur:
1. Yevmiye defteri;
2. Defterikebir;
3. Envanter defteri (Mevcudat ve muazene defteri);
Yevmiye defteri: Madde 183
Defterikebir: Madde 184
Envanter defteri ve bilanço günü: Madde 185
Defter Sınıf Değişikliği İle İlgili Özelgeler :
Benzer Kavramlar :
mükellef sınıf değişikliği
mükellef defter değişikliği
- sınıfa geçiş
- sınıfa geçiş
defter değişikliği
mükellefiyet defter değişikliği
2022 yılı defter değişikliği
2022 yılı sınıf değişikliği
2022 yılı mükellef defter değişikliği
2022 yılı mükellefiyet değişikliği
2022 bilançoya geçiş
2022 işletme defterine geçiş
sınıf değiştirme
2022 sınıf değişikliği
defter türü değişikliği
- sınıftan 2. sınıfa geçiş
- sınıftan 1. sınıfa geçiş
- sınıftan 2. sınıfa nasıl geçilir
- sınıftan 1. sınıfa nasıl geçilir
bilançoya geçiş şartları
bilançodan 2. sınıfa geçiş şartları
S.M.M.M. YAKUP ÜÇKARDEŞ